आजच्या धावपळीच्या युगात अनेक जण नाईट शिफ्टमध्ये काम करतात. मात्र, रात्री उशिरापर्यंत काम करण्याचा थेट परिणाम आपल्या शरीरावर होतो. यामुळे झोपेच्या वेळापत्रकावर आणि एकूण आरोग्यावर वाईट परिणाम होतो. डॉक्टरांच्या मते, नाईट शिफ्टमध्ये काम करताना योग्य आहार पद्धतींचे पालन करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, अन्यथा आपण काही आजारांना निमंत्रण देऊ शकतो.
नाईट शिफ्टचा शरीरावर होणारा परिणाम:
रात्री जागरण केल्यामुळे शरीराच्या नैसर्गिक चक्रात (सर्केडियन रिदम) बाधा निर्माण होते. यामुळे झोपेची कमतरता, पचनाच्या समस्या, थकवा, मधुमेह, हृदयविकार यासारखे आजार होण्याची शक्यता वाढते. अशा परिस्थितीत योग्य आहार घेतल्यास या समस्यांवर मात करता येऊ शकते.
डॉक्टरांनी सुचवलेले 3 आहार नियम
- हलका आणि पौष्टिक आहार घ्या
नाईट शिफ्टमध्ये काम करताना जड आणि तळलेले पदार्थ टाळा. यामुळे पचनाचा त्रास होऊ शकतो. याऐवजी, ताज्या फळांचा समावेश करा, संपूर्ण धान्यापासून बनवलेले पदार्थ, उकडलेली भाजी, सूप किंवा सलाड खा. हे पदार्थ पचायला हलके असतात आणि ऊर्जा पुरवतात. - योग्य प्रमाणात हायड्रेशन ठेवा
नाईट शिफ्टमध्ये काम करताना शरीर हायड्रेट ठेवणे गरजेचे आहे. मात्र, या वेळी कॅफिनयुक्त पदार्थ, जसे की चहा-कॉफीचा जास्त वापर टाळा. यामुळे झोपण्याच्या वेळेत अडथळा निर्माण होतो. याऐवजी, नारळपाणी, घरचे तयार केलेले फळांचे ज्यूस, लिंबूपाणी किंवा कोमट पाणी प्या. - भुकेनुसार वेळ ठरवा आणि अनियमित खाणे टाळा
नाईट शिफ्टमध्ये काम करताना काही लोक वारंवार खाणे सुरू करतात, तर काही पूर्णपणे भूक दाबतात. ही दोन्ही सवयी हानिकारक ठरू शकतात. म्हणून, रात्री काम करताना नियमित अंतराने हलके आणि संतुलित आहार घ्या. एकाचवेळी जास्त खाण्याऐवजी लहान लहान अंतराने खाण्याचा प्रयत्न करा.
इतर महत्त्वाचे टिप्स
- झोपेची वेळ निश्चित ठेवा. जरी नाईट शिफ्ट असेल, तरी दिवसाच्या ठराविक वेळी पुरेशी झोप घ्या.
- हलका व्यायाम किंवा स्ट्रेचिंग करा. यामुळे शरीराला आराम मिळतो.
- प्रोसेस्ड फूड्स आणि साखरेचे प्रमाण कमी ठेवा.
नाईट शिफ्टमधील काम करणाऱ्यांसाठी आरोग्य व्यवस्थापन
नाईट शिफ्टमुळे शरीरावर अतिरिक्त ताण पडतो, मात्र योग्य जीवनशैली आणि आहाराचे पालन केल्यास या ताणाचा परिणाम कमी करता येऊ शकतो. डॉक्टरांच्या या आहार सल्ल्याचे पालन करून तुम्ही तुमचे आरोग्य चांगल्या स्थितीत ठेवू शकता आणि तुमच्या कामाची कार्यक्षमता वाढवू शकता.
आरोग्य हीच खरी संपत्ती आहे. त्यामुळे नाईट शिफ्ट करताना या नियमांचे पालन करून स्वतःला तंदुरुस्त ठेवा!
